Anna Blaman

Anna Blaman

31 januari 1905, Rotterdam – 13 augustus 1960, Rotterdam

Anna Blaman is het pseudoniem van Johanna Petronella Vrugt. Anna Blaman was schrijfster van romans, verhalen en gedichten.


In 1941 debuteerde Blaman met de roman Vrouw en vriend. Dat boek veroorzaakte veel ophef vanwege de homo-erotische passages. 

Ze schreef ook voor De Groene Amsterdammer en Het Vrije Volk, voor het cabaret van Wim Kan en Wim Sonneveld en ze werkte voor de Rotterdamse wederopbouw.

In 1956 won ze de P.C. Hooftprijs.

 

Blaman was openlijk lesbisch, waarmee ze een voorbeeld was voor veel anderen in haar tijd. Haar pseudoniem is een afkorting voor ‘Ben Liever Als MAN’.

 

De schrijfster overleed op 13 juli 1960 aan de gevolgen van een hersenembolie. Zij werd begraven op Hofwijk in Rotterdam-Overschie. 

In 2005, haar honderdste geboortejaar, vond in Rotterdam het Anna Blaman Festival plaats dat werd afgesloten met De Nacht Van Blaman.

 

Het beeld van een motorfiets op de Heemraadssingel is een monument ter nagedachtenis aan Anna Blaman. 

In de De Vliegerstraat, tegenover haar voormalig woonhuis, is een tweede gedenkteken te zien, een portret van Blaman als P.C. Hooftprijswinnaar.


 

  • Over zichzelf en anderen (gedichten en beschouwingen, samengesteld door Alfred Kossmann en de zus van Anna Blaman) (1963)
  • Mijn eigen zelf (heruitgave van 'Over zichzelf en anderen') (1977)
  • Vrouwen (bibliofiel, 75 ex.) (1984)
  • Tien gedichten (gekozen door Aad Meinderts) (bibliofiel, 195 ex.) (1990)
  • Ik droomde dat ik met haar in een duinpan lag (bibliofiel, 150 ex.) (1991)
  • De gedichten (1992)
  • Ik droomde dat ik met haar in een duinpan lag (bibliofiel, 45 ex.) (2000)

Vaandrager en Kossmann

Cornelis Bastiaan Vaandrager publiceerde in 'Gard Sivik' 32 het volgende gedicht over Anna Blaman:

 

I remember Anna

 

De de Vliegerstraat is een straat
waar ik zelden of nooit iets te zoeken heb.
Ik rij er langs, dat is alles.
Ik rij er regelmatig langs, dat is een feit,
en altijd moet ik even denken
aan Johanna F. Vrugt
en het benedenhuis op nr. 50a


Ik ben er 1,
hooguit 2 keer geweest.
Het stierf er van de katten.
Ze lag er altijd in bed
of op een divan onder de dekens
Ze was altijd ontzettend hartelijk.
Ik vond haar ontzettend lelijk en ontzettend aardig.
Maar laten we eerlijk zijn:
schrijven kon ze niet.

 

Deze welgemeende regels
schoten me te binnen
onder het genot van een kopje espresso in Bijenkorf.
Ik heb geen pen en papier bij me.
Ik ben speciaal voor Anna Blaman
overgestoken naar het postkantoor.
De ballpen is eigendom van de PTT.
Op een van de lessenaars
ligt een zakje van de Hema.
Ik scheur het open
en ik vul het met hanepoten.

 

Corrie Lührs, de zus van Anna Blaman was woedend over dit gedicht en ze heeft Vaandrager tot aan haar dood proberen dwars te zitten. Lührs zat in de jury van de Anna Blaman Prijs en ze bezwoer dat zolang zij leefde die prijs niet naar Vaandrager zou gaan. Prompt na de dood van Lührs kreeg Vaandrager de Anna Blaman Prijs uitgereikt.

 

Alfred Kossman was het ook niet eens met de woorden van Vaandrager en reageert met het volgende gedicht in 'Hollands Maandblad' in februari 1964:

 

I remember Anna


Toen ik dat las, Cornelis Bastiaan,
dacht ik: zo heette ze niet,
ze heette Johanna Petronella
en het stierf er niet van de katten,
er waren twee Siamezen.
Ze lag altijd op haar brede bed
waar overdag een divankleed over was gespreid.
Of eigenlijk lag ze niet,
ze hing tegen de kussens.


In dat bed is zij gestorven
naast een vriendin die een dag of twee later
toestemming vroeg en kreeg
om nog een nacht bij haar te slapen.


Ik heb naast die vriendin in de begrafenisauto gezeten,
het was erg warm en ze huilde aan een stuk.
Haar man die van niets wist, zeiden ze,
keek onder het zwarte gordijntje door
en begon een gesprek over het vliegveld Zestienhoven.


De eerste keer dat ik haar opzocht, het was een middag,
had ze een lange broek en een wijde trui aan,
net een man, en ze schonk grote bellen jenever.
Er klonk een stem van onder de trap die riep:
Anna mot je nog thee,
en zij deed de kamerdeur open en riep terug: Nee moe.


Ze hield erg veel van haar moeder,
die had eens tegen haar gezegd:
Anna het is maar goed dat je bent zoals je bent,
als je een echte vrouw was geweest had je kinderen moeten krijgen
en daar ben je toch veel te zwak voor
en als je een echte man was geweest
had je brood voor een heel gezin moeten verdienen.


Ze was nogal veranderd de laatste tijd,
ze verfde zich niet enkel oranje
zoals ze altijd al had gedaan
maar ze praatte veel over kleren en schoenen
en wat ze aan zou trekken op het Boekenbal.
Het werd zo erg dat iemand zei:
Ik weet het niet, Anna wordt zo vrouwelijk.


Het is erg vervelend dat ze dood is,
ik had graag eens met haar willen praten
over wat ik de laatste tijd heb beleefd.
Ze was inderdaad ontzettend aardig.
Er leeft een zuster van haar die heeft net haar stem
maar ze is veel minder aardig.

Flirtation

De ganse stad zwicht in mijn vuist
en om de hemel niet te schenden
moet ik mij fluist'rend tot u wenden
in woorden hondervoud gekuist

Wij zweven in de kleurenwand
van berstensmooi zeepbelgedroom
Ik manoeuvreer - en gij laat loom
alle verantwoording aan kant

Wanneer wij op een klip vergaan
zal ik u trouweloos verlaten
Ik kan uw liefde niet bestaan

en derailleer in eigen baan
zodra daar weerkeren de straten,
mijn pauperhart, mijn schoenzoolgaten


Met toestemming van de uitgever overgenomen uit: Anna Blaman – De gedichten © 1992 Erven Anna Blaman en J.M. Meulenhoff bv, Amsterdam

Zij kwam, verschrikt, uitdagend, onverwacht

Zij kwam, verschrikt, uitdagend, onverwacht
en wankelde mijn armen in en zag mij aan
ik zag haar ogen vochtig, donker en verleidend staan
in een vermoeid gezicht – zij bleef de ganse nacht

en stamelde mij toe dat zij een offer bracht
aan mijn verlangen – en brak in tranen uit
en lachte schamper, roekeloos en luid –
het was een vreemde trieste nacht

Wij lagen samen – O mijn geliefde, zei ik zacht
en was zo leeg en moe alsof ik sterven zou
ik huilde aan de borst van een beschonken vrouw
en in de schoot van een absurde liefdenacht


Met toestemming van de uitgever overgenomen uit: Anna Blaman – De gedichten © 1992 Erven Anna Blaman en J.M. Meulenhoff bv, Amsterdam

A
1981
3 gedichten
1934 - 30 sep 2021
3 gedichten
B
12 okt 1990
3 gedichten
13 jan 1964
3 gedichten
25 nov 1975
3 gedichten
2 mei 1932
3 gedichten
27 jul 1945
3 gedichten
31 jan 1905 - 13 aug 1960
3 gedichten
1976
3 gedichten
4 sep 1976
3 gedichten
17 jan 1928 - 20 apr 2019
3 gedichten
1993
3 gedichten
1984
3 gedichten
13 apr 1957 - 7 apr 2003
3 gedichten
12 maa 1977
3 gedichten
C
2 feb 1908 - 11 maa 1985
3 gedichten
D
12 nov 1975
3 gedichten
24 nov 1944 - 19 dec 2019
4 gedichten
6 feb 1636 - 6 mei 1684
3 gedichten
1952
3 gedichten
E
12 sep 1943 - 8 nov 2018
F
18 sep 1952 - 24 jun 2002
3 gedichten
G
20 okt 1631 - 31 dec 1698
2 gedichten
14 jul 1936
3 gedichten
18 mei 1995
2 gedichten
15 aug 1951
3 gedichten
9 feb 1884 - 27 okt 1958
3 gedichten
28 aug 1973
3 gedichten
H
27 aug 1947 - 16 sep 2000
3 gedichten
1958
3 gedichten
I
24 maa 1891 - 23 okt 1970
2 gedichten
K
9 jul 1984
3 gedichten

3 gedichten
1979
3 gedichten
1941 - 17 nov 2004
3 gedichten
27 jul 1984
3 gedichten
21 feb 1953
3 gedichten
1993
3 gedichten
26 feb 1942
3 gedichten
6 jan 1946
3 gedichten
30 dec 1957
3 gedichten
9 mei 1946
3 gedichten
13 jan 1964
3 gedichten
L
12 maa 1973
3 gedichten
26 jan 1977
3 gedichten
11 mei 1865 - 21 jun 1925
3 gedichten
23 sep 1941 - 7 okt 2006
3 gedichten
28 aug 1950
3 gedichten
6 mei 1944 - 27 dec 1990
1990
3 gedichten
M
1982
3 gedichten
1947
3 gedichten
28 aug 1937 - 12 jan 2007
N
5 aug 1977
1 gedicht
28 jan 1974
2 gedichten
9 sep 1964
3 gedichten
O
12 jan 1963
3 gedichten
1988
4 gedichten
26 mei 1943
3 gedichten
P
16 jan 1980
3 gedichten
1951
3 gedichten
R
12 dec 1660 - 13 jan 1702
1 gedicht
1951
3 gedichten
2 feb 1931
3 gedichten
1991
3 gedichten
1954
3 gedichten
1 jun 1955
3 gedichten
S
1986
3 gedichten
22 sep 1935
2 gedichten
1981
2 gedichten
1975
3 gedichten
20 jun 1702 - 25 apr 1753
3 gedichten
15 feb 1976
3 gedichten
23 okt 1869 - 3 maa 1945
3 gedichten
26 apr 1953
3 gedichten
25 okt 1961
3 gedichten
16 feb 1963
3 gedichten
T
1 feb 1945
3 gedichten
12 jul 1959
3 gedichten
24 sep 1780 - 21 okt 1856
3 gedichten
2 feb 1967
3 gedichten
30 okt 1985
3 gedichten
U
1962
3 gedichten
V
26 aug 1935 - 18 maa 1992
3 gedichten
1955
3 gedichten
1947
3 gedichten
31 dec 1958
4 gedichten
1974
3 gedichten
19 jul 1954 - 7 aug 1999
3 gedichten
21 aug 1958
3 gedichten
11 maa 1936 - 19 feb 2016
4 gedichten
1 mei 1973
3 gedichten
13 jul 1944
3 gedichten
1963
3 gedichten
W
1947
3 gedichten
1943
3 gedichten
15 okt 1932 - 14 apr 1977
1 gedicht
1986
3 gedichten
23 nov 1987
3 gedichten
20 dec 1963
3 gedichten
Z
1610 - 1 apr 1663
3 gedichten
1968
3 gedichten